Tüm dünyada sağlık sistemlerinin karşı karşıya olduğu en büyük tehlikelerden biri, bakteriyel enfeksiyonların ilaçlara karşı geliştirdiği direnç. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından yayımlanan son gözetim raporu, küresel sağlık için alarm zillerinin çaldığını gösteriyor.
Uzmanlar, hastanelerde antibiyotik tedavisine yanıt vermeyen enfeksiyonlar nedeniyle ölümlerin hızla arttığını ve elimizdeki tedavi seçeneklerinin hızla azaldığını belirtiyor. DSÖ’nün 2023 verilerine dayanan raporu, durumun ciddiyetini gözler önüne sermiş durumda. Rapora göre, geçtiğimiz yıl görülen bakteriyel enfeksiyonların altıda biri antibiyotik tedavisine karşı dirençliydi.
Daha da endişe verici olan, 2018 ile 2023 yılları arasındaki beş yıllık süreçte, idrar yolu, kan, bağırsak ve cinsel yolla bulaşan yaygın enfeksiyonların tedavisinde kullanılan antibiyotiklerin yüzde 40’ından fazlasının artık etkinliğini kaybetmiş olması.
DSÖ’nün Antimikrobiyal Direnç Birimi Direktörü Dr. Yvan Hutin, bu sonuçların son derece endişe verici olduğunu vurguluyor. Özellikle sağlık sistemleri zayıf olan düşük ve orta gelirli ülkelerde, tanı imkanları ve etkili ilaçlara erişimin kısıtlı olması nedeniyle bu durumun hayatları daha ciddi şekilde riske attığı bir gerçek.
Antimikrobiyal direnç nedir?
Antimikrobiyal direnç (AMR), hastalık etkeni olan bakterilerin, virüslerin, mantarların ve parazitlerin onları durdurmak veya öldürmek için kullanılan ilaçlara karşı dayanıklılık geliştirmesi anlamına geliyor. Bu durum, bir zamanlar kolayca tedavi edilebilen basit bir enfeksiyonun bile artık ölümcül sonuçlar doğurmasına neden oluyor.
Veriler, bu tehlikenin boyutunu netleştiriyor: 2021 yılında dünya genelinde 7,7 milyon insan bakteriyel enfeksiyonlar yüzünden hayatını kaybetti. Bu ölümlerin yarısından fazlasında ilaç direnci rol oynarken, bir milyon ölümün ise doğrudan dirençli enfeksiyonlardan kaynaklandığı tahmin ediliyor. Uzmanlar, eğer önlem alınmazsa, 2050 yılına gelindiğinde her yıl 10 milyon kişinin dirençli enfeksiyonlar nedeniyle hayatını kaybedebileceği konusunda uyarıyor.
Çözüm sadece yeni ilaç geliştirmek değil
Uzmanlar, sorunun sadece yeni antibiyotik sayısının artırılmasıyla çözülemeyeceğinden emin. Asıl çözümün enfeksiyonların önlenmesinde yattığı konusunda bilim insanları hemfikir durumda.
Uzmanlar, önleyici adımlar atılmazsa, insanlığın yakında geri dönülmez bir “direnç eşiğine” ulaşabileceği ve antibiyotiklerin icadından önceki döneme geri dönme riskiyle karşı karşıya kalabileceği konusunda uyarıyor.
