Türk edebiyatının önemli isimlerinden biri olan Dede Korkut, Türk mitolojisinde önemli bir yere sahip efsanevi bir karakterdir. Dede Korkut Hikâyeleri, Türk edebiyatının en eski yazılı eserlerinden biridir. Anadolu’da yaşayan Türk boylarının kültürünü, yaşayışını, inançlarını ve kahramanlık anlayışını yansıtır. Peki, Dede Korkut kimdir? Dede Korkut ne zaman, nerede yaşamıştır? Dede Korkut hikayeleri nedir?
DEDE KORKUT KİMDİR?
Dede Korkut, Türk Dünyasının ‘bilge atası’ olarak bilinen ve kabul edilen biridir. Kendisinin Oğuzların Kayı ve Bayat boylarından geldiği ve 570 ile 632 seneleri arasında yaşadığı tahmin edilir. Türk destan ve hikayelerinde, Dede Korkut’un adına ve onun mucizevi sözlerine denk gelmek hemen her zaman mümkündür.
DEDE KORKUT NE ZAMAN, NEREDE YAŞAMIŞTIR?
Dede Korkut hakkında yazılmış olan çoğu kaynak onun 570-632 yılları arasında yaşadığını söylemektedir.
DEDE KORKUT HİKAYELERİ NEDİR?
Dede Korkut hikayeleri, Türklerin yaşamını tarihsel, kültürel ve toplumsal bakımdan anlatan önemli bir kaynaktır. Bu nedenle, Türk edebiyatında da önemli bir yere sahiptir.
DEDE KORKUT HİKAYELERİ ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
- Dede Korkut hikayeleri, Oğuz Türklerinin diğer Türk boyları ve çevredeki topluluklarla yaptığı savaşları ve zaferleri anlatan destansı öykülerdir.
- Eser, bir önsöz ve 12 hikâyeden meydana gelmiştir ve Oğuzlar arasındaki kendi iç mücadelelerine odaklanır.
- Türk edebiyatının en önemli anonim eserleri arasında yer alır.
- Halk arasında sözlü olarak aktarılmış ve 15. ve 16. yüzyıllarda yazıya geçirilmiştir.
- Dede Korkut hikâyeleri, destandan halk hikayelerine geçiş döneminin ilk ürünlerindendir ve Türk edebiyatı için büyük bir öneme sahiptir.
- Hikâyelerde aşk, yiğitlik gösterisi, kahramanlık ve boylar arasındaki savaş gibi konular işlenir.
- Hikâyeler, Türk kültürüne ve hayat tarzına dair ayrıntılarıyla birlikte, İslam dinine de yer verir.
- Hikâyelerin dilinde, atasözleri, deyimler, tekerlemeler ve dualar kullanılır. Bu sayede dil, ifade gücü yüksek, zengin bir halk Türkçesi şeklini alır.
- Eser, Türk edebiyatında “geçiş dönemi” olarak adlandırılan sürece ait önemli bir belgedir.
- Hikâyelerde gerçek hayat olayları ve olağanüstü olaylar yan yana, iç içe geçmiştir, bu durum hikâyelerin zenginliğine katkıda bulunmuştur.
- Hikâyelerde manzum bölümler, belirli bir kurala göre yazılmamıştır ve serbest bir şekilde yazılmıştır.
- Hikâyelerin birçok yerinde tekrarlanan kalıplaşmış sözler, hikâyelerin yapısal özelliklerini yansıtmaktadır.
- Yiğitlik, fedakârlık, aşk, ve boylar arasındaki savaşlar gibi temalar, hikâyelerin en sık işlenen konularıdır.
- Oğuzlarda erkek çocuklar, kız çocuklara göre daha fazla değer verilir. Bu sebeple, tercih edilen çocuk genellikle erkektir.
- Hikayelerdeki yaşam tarzı, göçebe bir hayatı yansıtır. Hikayelerdeki karakterler, genellikle çadırlarda yaşarlar ve hayvancılıkla uğraşırlar.
